PROPONOWANE ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE DO WYKORZYSTANIA W PRACY Z DZIEĆMI W DOMU
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE NARZĄDY MOWY
• Ćwiczenia warg: – zakładanie wargi dolnej na górną i górnej na dolną – cmokanie – dmuchanie przez wargi w kształcie dzióbka, z zębami górnymi na dolnej wardze / jak przy wymawianiu głoski „f”/, bokiem – parskanie – półuśmiech – przesadna artykulacja samogłosek : a – i – o – e – u – y , a – i – u , a – e – u – au, itp. – nadymanie policzków i powolne wypuszczanie powietrza ustami lub nosem
• Ćwiczenia języka: – wysuwanie i chowanie języka – przesuwanie języka od kącika do kącika warg – wysuwanie języka daleko na brodę – oblizywanie się – oblizywanie zębów po zewnętrznej i wewnętrznej stronie – wypychanie językiem policzków – unoszenie czubka języka do zębów górnych, dolnych, podniebienia – klaskanie językiem – przesuwanie poziomo języka bez opierania go na wardze
• Ćwiczenia podniebienia miękkiego: – ziewanie – kaszlenie z językiem wysuniętym na zewnątrz – chrapanie na wdechu i wydechu – wymawianie sylab : ak, ka, aka, oko, uku
ĆWICZENIA ODDECHOWE
– wdech przez nos, wydech ustami – unoszenie rąk w górę podczas wydechu, spokojne opuszczanie rąk przy wydechu
– zabawy ze świecą: dmuchanie lekkie (bez zgaszenia płomienia); dmuchanie silne (zgaszenie płomienia)
– zabawy ze słomką: przenoszenie waty, groszków, zdmuchiwanie piłeczek, dmuchanie do wody lub kisielu,
– wydmuchiwanie baniek mydlanych przez słomkę
– nadmuchiwanie balonów , gumowych zabawek
– wykonanie wydechu wymawiając głoskę „s”
– chuchanie i dmuchanie (wolne – szybkie, długie – krótkie), na różne przedmioty: np. piłeczki do tenisa, golfa, kulki plasteliny, kulki metalowe, szklane, piórka, waciki, ołówki, klocki (wybierając rzeczy lekkie i ciężkie różnicujemy natężenie wydychanego powietrza)
– gra na różnego rodzaju piszczałkach, trąbkach, organkach
Zabawy oddechowo– fonacyjne:
• rytmiczne powtarzanie samogłosek (przy zmianie tempa i wysokości głosu),
• naśladowanie śmiechu (ha ha, he he, ho ho, hi hi), śmiech wesoły, gwałtowny, cichy, lekki, głośny,
• zawody – kto wymieni więcej na jednym wydechu imion, kolorów, zwierząt, kolejnych liczb, stopniowo zwiększamy długość wypowiedzi, np. Jedna wrona bez ogona, druga wrona.., Raz, dwa, trzy wychodź ty.
• zabawy dźwiękonaśladowcze, np. odgłosy zwierząt, pojazdów, np wypowiadanie na jednym wydechu odgłosów dźwiękonaśladowczych, np.: miau, muu, bee, kukuryku, gę, gul
• głośne ziewanie, mruczenie, murmurando znanych piosenek.
ĆWICZENIA SŁUCHOWE
-
wymieniamy nazwy np. owoców (warzyw, zwierząt lub ubrań, marek samochodów ), a zadaniem dziecka jest podnieść ręce do góry, kiedy usłyszy wyraz z innej kategorii.
Przykład: banan, jabłko, samochód, śliwka, winogrona, rower, pomarańcza, ananas etc.
wymieniamy wyrazy, a zadaniem dziecka jest dodać jeden należący do tej samej kategorii.
Przykład: pomidor, fasola, cukinia, marchewka…..
-
dziecko słucha wypowiadanych wyrazów (zaczynamy od dwóch lub trzech) – zadaniem dziecka jest wypowiedzieć je w tej samej, a potem odwrotnej kolejności (np. talerz, zupa, lustro – lustro, zupa, talerz). Początkowo mogą to być wyrazy należące do tej samej kategorii (talerz, widelec, łyżka; jabłko, kiwi, śliwka etc.)
-
Rodzic wymienia grupę wyrazów o jednolitej tematyce, a dziecko wskazuje, który wyraz nie pasuje.
Przykład: tulipan, żonkil, stokrotka, ołówek
banan, młotek, śrubokręt, wiertarka, obcęgi;
-
rymowanki:
– wymieniamy jeden wyraz, dziecko próbuje podać wyraz do rymu:
reklama, tama….
zboże, noże….
Kot, płot…
bułka, półka…
baletnica, łasica….
Ryby, szyby…
– kończenie zdania rymem: Lata mucha koło…. (ucha), lata osa koło…. (nosa), dla ochłody zjadam duże….(lody), cicho myszy, bo kot…. (słyszy), wszystkie smoki piją….. (soki) .
– dziecko słucha wyrazów i podaje ten, który nie rymuje się z pozostałymi np.
-
akwarium, oceanarium, pokarm
-
lalka, marmolada, czekolada
-
kawa, sprawa, potrawa
-
kora, mapa, gapa
-
lekarz, piekarz, rolnik
-
Analiza i synteza sylabowa:
Prosimy dziecko, aby nazwało przedmiot na obrazku. Dziecko dzieli wyraz na sylaby. Licząc sylaby może wspomagać się rysowaniem kółeczek, układaniem klocków lub klaskaniem.
ĆWICZENIA WYRAZISTEJ ARTYKULACJI SAMOGŁOSEK
– wypowiadanie samogłosek szeptem, na głos, każdą osobno „a, o, u, i, e, y” – wypowiadanie samogłosek w połączeniu: „aouiey” (należy dzieciom zwrócić uwagę na odpowiedni układ ust i wręcz przesadną dokładność przy wymawianiu danych samogłosek) – czytanie zdań wyraziście wypowiadając samogłoski (wiersze proponowane poniżej)
PRZYKŁADOWE WIERSZYKI I RYMOWANKI (do czytania, powtarzania przez dziecko)
SMS Raz do kotów psotny pies wysłał taki SMS: „Nie wiem wcale, co to jest? Lubię was, jak kota pies! Moje wy nyguski, wysyłam całuski”.
SZAŁAS Szałas Staszek wybudował, do szałasu szop się schował. Strasznie Staszek się wystraszył, gdy usłyszał te hałasy.
LULA Tulipany tuli Lula, w tulipanach Lula hula, tulipany tuli Pan, tulipanów Luli fan.
KOZA I ŻMIJA Niedaleko, koło brzozy, Żmija zbliża się do kozy. Zdąży koza umknąć w zboże, Żmija złapać jej nie może.
WILK I OWCE Tam na łączce, obok beczki, wilczek czyha na owieczki. Czyha czujny i milczący, czas dla owiec to meczący.
TRĄBKA PIOTRKA Piotrek trąbkę ma, trąbi : tra, tra, tra. Siostra krzyczy: nie! Piotrek : tre, tre, tre. Piotrka bawi to trąbi : tro, tro, tro. Try, tra, tro, tre, tro, tra, to zabawa na sto dwa.
Ćwiczenia opracowano na podstawie materiałów dostępnych w publikacjach internetowych oraz literatury fachowej:
-
Maurer „Dźwięki mowy”, wydawnictwo Impuls
-
„Wszystko słyszę. Ćwiczenia usprawniające percepcję wzrokową”, wydawnictwo Harmonia
Życzymy miłej zabawy.
